MADDE KULLANIM BOZUKLUĞU VE TEDAVİ
Özellikle son yıllarda artış eğiliminde olan madde kullanımı tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de öncelik arz eden sorunlar arasındadır. Ülkemiz, maddenin arz, talep, tedavi ve topluma yeniden kazandırma çalışmalarında ulusal ve uluslararası işbirliğine açık ve bunu desteklemektedir.
İlimize olan yoğun göç, göçle gelen ailelerin sosyo-ekonomik durumlarını bahane ederek çocuklarını sokakta çalıştırmaları, ailelerin kentsel ilişkiler konusunda yetersizliği yanında çocukları ile yeterince ilgilenmemeleri sonucu çocuk ve ergenlerin sokak ilişkileri ile çok erken yaşta tanışmaları, turizm ve eğlence mekânlarının cazibesine kapılıp hızla evden uzaklaşmaları sonucunu doğurmaktadır. Evde ve okulda yeterince izlenemeyen çocuk ve ergenler hızla aileden ve okuldan uzaklaşmakta, içine girdikleri sokak ilişkileri sonucunda maruz kaldıkları istismar onları kolayca uçucu ve uyuşturucu maddelerin pençesine düşürebilmektedir. Bunun yanında, erken yaşta çalışma hayatına atılan gençler, yoksulluk ve işsizlik sebebiyle içine düştükleri bunalımda kolayca sigara ve alkol bağımlısı haline gelmektedirler. Bu durum sonuç olarak madde kullanım bozukluğu olan kişilerin sayıları arttırmaktadır. İlimizde yasal ve yasal olmayan madde kullanım eğilimleri konusundaki değerlendirme ve gözlemler sorunun giderek yükselme trendi içerisinde bulunduğunu göstermektedir. İlimizde madde kullanımı ve madde bağımlılığı alanında esrar, eroin ve ekstazi ön sırayı almaktadır. Diğer afyon, kokain türevleri ve psikotrop ilaçların kullanım eğilimleri ise nispeten düşük olmakla beraber son yıllarda artış eğilimindedir.
Madde kullanımı, bağımlılık düzeyinde önemli bir sorun haline dönüşmeden, maddeye olan talebin azaltılmasına, etkin bir mücadeleye, amacına uygun olarak kamuoyu ve bağımlı birey çevresinin eğitimine ve bilinçlendirilmesine yönelik çalışmaların yapılması gerekmektedir. Madde, madde kullanımı ve bağımlılık ile etkin bir şekilde mücadele edebilmek için; arz, talep ve tedavi alanlarında çalışan kurum ve kuruluşların eş zamanlı hareket ederek koruyucu, önleyici, tedavi ve rehabilite edici çalışmalarını sistemci, bütüncül, disiplinli, karşılıklı iletişime dayanan bir yapıda ele alması gerekmektedir. Böylece mücadelenin her boyutu ile amacına ulaşılması sağlanabilecektir.
Madde kullanım bozukluğu olan kişilerin tedavisi, kullanılan maddenin cinsine, kullanım süresine, bireysel özelliklere göre değişiklik gösterir. Tedavi toplum içinde değişik öğelerden oluşan bir bütün olarak ele alınmalı, tedavinin başlangıcından toplumsal uyuma kadar bütün olanaklar sağlanmalıdır. Tedavi programı içinde biyolojik ilaç tedavisi, ruhsal tedavi, bağımlının toplumla birleşip bütünleşmesini, uyumunu, çalışmasını düzenleyen uyarlama girişimleri yer alır. Bunlar bir bütün olarak sürdürülür ve izlenir.
Madde kullanım bozukluğu olan kişilerin ruhsal ve toplumsal tedavisinde temel amaç onların yeniden topluma kazandırılmasıdır. Bu amacın gerçekleşmesi için önce bağımlı olduğu maddeden arınması, sonra bağımlılığa neden olan bedensel, ruhsal, toplumsal etkilerden kurtulması, daha sonra bağımlılığı nedeniyle yitirdiği toplumsal rolünü yeniden kazanması gerekmektedir. Ayrıca madde kullanım bozukluğu olan kişilere yapılacak en önemli toplumsal yardım onların madde alt kültüründen uzak bir ortamda yaşamlarını sürdürmelerini sağlamaktır. Bu nedenle madde kullanım bozukluğu olan kişilerin aileleriyle işbirliği yapılarak bireyin aileye uyumu, ailenin bireye desteği ve yardımı sağlanmalıdır. Madde kullanım bozukluğu olan kişilerin çalışma ve iş ortamı bulması, bu ortama uyum sağlaması için destekleyici, yol gösterici girişimler yapılmalıdır.
AMBAUM Ekibi:
Merkezimiz toplam 20 yatak kapasiteli olup; 6’sı ile detoksifikasyon hastalarına medikal tedavi uygulanmakta, 14’ü ile erişkin erkek hastalara rehabilitasyon hizmeti verilmektedir. Merkezimizde Üniversitemiz bünyesinden, müdür olarak Psikiyatri Anabilim Dalından 2 öğretim üyesi, 2 asistan hekim, 1 psikolog, 1 hemşire ve 2 sekreter; Sağlık Bakanlığı bünyesinden 3 pratisyen hekim ve 9 hemşire ile Antalya Büyükşehir Belediyesinden 11 yardımcı personel görev yapmaktadır.
Tedavi Ekibinin Aldığı Eğitimler
“Sağlık çalışanlarında bağımlılık ve yaklaşım ilkeleri” eğitici eğitimi,
Sağlık Bakanlığı Tedavi Hizmetleri Şube Müdürlüğü tarafından düzenlenen AMATEM’lerde çalışacak yardımcı personelin eğitiminde eğiticilik,
Merkezde çalışan 5 hemşirenin ‘Madde Bağımlılığı Tedavisinde Görev Alacak Personelin Sertifikalı Eğitim’,
Merkezde çalışan 5 hemşirenin ‘SAMBA Eğitimi Sertifikası’,
Merkezde çalışan 1 hemşirenin KİPT Sertifikası ve Eğitici Eğitimi sertifikası,
Ulusal Alkol ve Madde Bağımlılığı Kongresine katılımı,
Kognitif ve Davranışçı Terapiler Eğitimi,
Ayrıca, AMBAUM’da çalışan personel için her hafta Cuma günü hizmet içi eğitim programı düzenlenmektedir.
TEDAVİLER
Bağımlılık tedavisi uzun sürelidir. Kişinin maddeyi bıraktıktan sonraki 6. ayı, kısmen düzeldiği dönemdir. Madde kullanımının tekrar başlamaması için bireyin 1 yıl kadar tedaviye devam etmesi önemlidir. Bağımlılığın ömür boyu sürdüğünün farkında olunması gerekmektedir. Kişi hayat boyu tekrar kullanım konusunda risk altındadır. Bu sebeple bireyin kendini tanıması, madde isteği ile baş etme yollarını öğrenmesi ve tekrar kullanmasına sebep olacak durumlarla mücadele etmede beceri kazanması gerekmektedir. Tedavi planı ise kişinin özelliklerine, kullandığı maddenin cinsine göre özelleşmektedir. Merkezimizde 3 tür tedavi yöntemi uygulanmaktadır.
- Ayaktan Tedavi (Poliklinik Hizmetleri)
- Yatarak Tedavi (Detoksifikasyon ve Rehabilitasyon Bölümü)
- Korunma Tedavileri: Naltrexon Tablet ve Suboxone Tedavisi
- AYAKTAN TEDAVİ (POLİKLİNİK HİZMETLERİ)
Merkezimizde poliklinik bölümünde iki poliklinikten aktif hizmet verilmektedir. AMBAUM Polikliniğinden hizmet almak için hastaların kimlik belgeleriyle birlikte şahsen başvuruda bulunmaları gerekmektedir.
AMBAUM polikliniğine ayaktan tedavi programında hastalara, aşağıdaki SAMBA eğitim programı düzenlenir.
- Suboxone ilaç kullanımı
- Bağımlılık nedir?
- Riskli durumlar,
- Kayma nedir?
- Bulaşıcı Hastalıklar ve Korunma Yolları
- YATARAK TEDAVİ
Detoksifikasyon Bölümü
Detoksifikasyon; bireyin kullandığı maddeler kesildiğinde kişide ciddi fiziksel yoksunluk belirtileri ortaya çıkar. Bu yoksunluk belirtileri tıbbi bir müdahale gerektirir. Tedaviye başvuran kişinin önce bedeninin bu maddelerden arındırılması gerekmektedir. Bu yöntemle kişide ortaya çıkan bu yoksunluk belirtileri kontrol altına alınmaktadır. Detoksifikasyon bölümünde 6 hasta yatağı ile hizmet vermektedir. Aile refakatinde hasta yatışı sağlanmaktadır. Yaklaşık bir hafta süren detoksifikasyon sürecinde hastaların fiziksel yoksunlukları azaltılması, yeme alışkanlıklarını düzenlenmesi, uyku düzenleri oluşması, tedavi merkezine uyum süreci sağlandıktan sonra rehabilitasyon programına geçilir.
Rehabilitasyon Bölümü
Yatarak rehabilitasyon programını tamamlamış olan hastalar bu programı tamamladıktan sonra, hastalığın yinelemesini önlemeye yönelik olarak ayaktan rehabilitasyon programına alınmaktadırlar. Rehabilitasyon bölümünde 19 yatak bulunmaktadır. Rehabilitasyon programında aşağıdaki konuları içeren SAMBA eğitim modülü uygulanmaktadır
- Bağımlılık ve bağımlılık yapıcı maddeler nelerdir?
- Kayma ve craving nedir?
- Madde etkileri ve bulaşıcı hastalıklar
- Riskli durumlar,
- İstek duygu düşünce ve duyguları tanımlamak,
- Öfke kontrolü ve hayır deme,
- İlacın doğru kullanımı,
- İletişim
Bilişsel ve davranışçı yönelimli grup terapileri, bireysel görüşmeler, etkileşim grupları, okuma saati ve spor aktiviteleri iş ve uğraş tedavilerini içermektedir. Hasta ve ailelerinin yaşadığı psiko-sosyal sorunların çözümlenmesi amacıyla haftada bir kez olmak üzere aile bilinçlendirme toplantıları sürdürülmektedir. Yatarak rehabilitasyon programını tamamlamış olan hastalar bu programı tamamladıklarında hastalığın yinelemesini önlemeye yönelik olarak ayaktan rehabilitasyon programına alınmaktadırlar.
Hastaların topluma kazandırılması sürecinde hasta ve aileleri toplumsal hizmet ve kaynaklara yönlendirilmektedir. Bir yıllık tedavisini tamamlamış olan hastalar ile motivasyon toplantıları, sosyal aktiviteler gerçekleştirilmektedir. Tedavinin sürekliliği ile hastalığın azaltma hedeflenmektedir.
- Korunma Tedavileri: Naltrexon Tablet ve Suboxone Tedavisi
Bu tedaviler öncelikle ayaktan ya da yatarak detoks tedavisi ve rehabilitasyonu tamamlanmış hastalara uygulanır. Aşermesi (craving) fazla ya da herhangi bir nedene bağlı olarak tedavi uyumu yeterince güçlü olmayan hastalara uygulanır.
Korunma tedavisinde kullanılan ilaçlarla ilgili broşüre aşağıdaki linklerden erişebilirsiniz.
Tablet Broşür (Suboxone, Ethylex)
Son güncelleme : 23.11.2023 13:48:11